Esekiel 7,3 Enden kjem

I kapittel 7 i Esekiel-boka kunngjer profeten Esekiel dommen, slik Gud har sagt han skal gjere det. Esekiels forkynning har tre sider: For det fyrste kunngjer Esekiel Guds dom, slik at ingen skal vere i tvil kva den går ut på ("Ute herjar sverdet, inne rår pest og svolt" og "Dei er kledde i redsle. I alle andlet er det skam".)  Me skjønar at dommen vil bli streng og vond.  For det andre gjer Gud det klart gjennom Esekiel korfor israelsfolket blir dømt.  Dei hadde vendt seg frå Herren og levde ugudelege liv.  ("I sitt hovmod har dei teke sine staselege smykke og laga seg avskyelege og motbydelege gudebilete av dei" og "Du skal få att for di ferd, og dei avskyelege gjerningane dine skal koma over deg sjølv.")  For det tredje tener Esekiel si domsforkynning som ei åtvaring. Det er enno råd å vende om. At nokon sleppte unna Guds dom, høyrer me om i vers 16 "Dei som slepp unna, flyktar til fjells, som duer frå dalane. Dei skal alle klaga, kvar for si eiga synd". 

I fyrste omgang galdt denne dommen israelsfolket. Men me gjer rett i å gje Esekiels røyst plass i våre eigne liv og. Like lite som i Esekiels si tid toler Gud nå avgudsdyrking og dårleg framferd. Guds vreide over synd er ein røyndom i dag liksom det var då.

Sjølv midt i denne tornande lov-talen finn me eit glimt av Guds evangelium, eit trøysteord om Guds nåde og kjærleik. Me høyrer om duene som flyktar til fjells, klagande over si eiga synd. Det er dei botferdige Guds born som vender om frå si vonde ferd og bed om Guds miskunn. Me som lever nå, ser meir enn Esekiel gjorde: Me har sett Guds offerlam på krossen til soning for våre synder. Me veit at Gud er god, at han gler seg over syndaren som vender heim, og at Jesu død og oppstode galdt kvar og ein av oss.

Esekiel 7,3

No er enden over deg. Eg sender min vreide mot deg. Eg dømmer deg for di ferd og gjev deg att for alle dine avskyelege gjerningar.

Esekiel 6, 8-10 Ein rest skal bli att

Den som kjem på avstand frå Gud, kjem på avstand frå Guds velsigning, frå Guds vern og frå Guds nåde. Det er ikkje hemn som råkar spottaren. Det er meir som ei naturlov: Er ein kloss på Gud, får ein rikeleg del i Hans gåver. Kjem ein vekk frå Gud, blir det også mindre av gåvene. Det er ikkje slik at den kristne har eit enklare liv enn den vantru. Men midt i livet - i framgangen og i motgangen som alle menneske opplever - blir Guds barn boren av ei sterk faderhand. Det finst mykje fred, tryggleik og glede i vissa om ein nådig og vennleg Gud.

Guds Ord seier at alle skal ein dag stå andsynes Gud og kjenne hans allmakt. Profeten Esekiel varslar at me då skal få sjå sanninga om oss sjølve. Den dagen skal me sørgje over våre trulause hjarto og over våre trulause augo, seier profeten. Og me skal kjenne at Gud er Herren.

Men på den dagen vil den kristne vise til Kristus, til den krossfeste og oppstandne Jesus, Guds son. "Himmelske Far", vil me seie, "Din son Jesus er død i min stad. Han tok på seg mi straff. Han vann siger over døden for meg." Og i staden for å møte Guds vreide vil den truande take imot Guds kjærleik. Denne kjærleiken kan alle som vil, få oppleve kvar dag. Om denne kjærleiken talar Bibelen og alle kristne bøker. Og om denne kjærleiken forkynner alle kristne prestar og predikantar. Me lyt lytte nøye til denne forkynninga. Den gjev oss von og trøyst som inga anna kjelde. Ho hjelper oss til å halde oss nær til Gud. Og gjennom forkynninga vil Guds Ande vil verke tru og trygg visse i våre hjarto - slik inga anna makt kan.

Esekiel 6, 8-10

Men eg lèt ein rest bli att. Dei av dykk som har sloppe unna sverdet, skal leva mellom folkeslaga, de skal spreiast rundt om i landa.  Då skal dei som slapp unna, hugsa på meg mellom folkeslaga dei er bortførte til. Eg knuser dei trulause hjarta til dei som forlét meg, og dei trulause auga til dei som følgde avgudane. Dei skal avsky seg sjølve for det vonde dei har gjort, for alt som er avskyeleg hos dei. Og dei skal kjenna at eg er Herren. Det er ikkje for ingenting eg har tala om å gjera dette vonde mot dei.

Esekiel 5, 9-11 Von i ei vond tid

«Du skal elska Herren din Gud av heile ditt hjarte og av heile di sjel og av alt ditt vit.’ ‘Du skal elska nesten din som deg sjølv’ (Matt 22, 37-39). På denne måten samanfattar Jesus heile Guds lov for menneskeætta.

Men i Esekiel si tid var det ikkje slik. Folket hadde gjort tempelet ureint med avgudsdyrking. Og me høyrer om menneskeeting. Så lågt var Guds folk falle. Ingenting var rett. Folket elska ikkje Gud, men vanhelga Hans heilagdom. Folket elska ikkje kvarandre. I staden sokk dei så lågt eit menneske kan søkke: Foreldre åt borna sine, og borna åt foreldra. Me får skildra ei fråfalls- og ulykkestid som me sjeldan høyrer om i Bibelen eller i verdssoga elles. I Esekiels levetid blei Jerusalem hærteken, Salomo-tempelet øydelagt og israelsfolket tvangsflytta til Babylon.

Liksom Gud jaga Adam og Eva ut av Eden, sende syndfloda i Noas tid og lot israelsfolket vandre i ørkenen i førti år under Moses, slik fekk fråfallet under Esekiel den følgja at folket blei jaga ut or sitt eige land - det lova landet - og måtte bu som framande i Babel. Gjennom Esekiel blir me atter ein gong minna om forskjellen mellom å leve med Gud og å stå Gud imot.

Men ein rest skulle bli spart (Esek 5, 3). I all uroa og fortvilinga var der von. Slik evangelisk, håpefull tale høyrer me også i samband med Adam og Eva, Noa og ørkenvandringa under Moses. På same viset må me leite etter Guds nådeløfter i vår eiga tid og i våre eigne liv. Gud hjelpe oss til å finne dei og halde fast ved dei.

Esekiel 5, 9-11
Eg vil gjera mot deg noko som eg ikkje før har gjort og aldri meir kjem til å gjera, på grunn av alt det avskyelege hos deg. Difor skal foreldre hos deg eta borna sine, og born skal eta foreldra sine. Eg held dom over deg og spreier restane av deg for alle vindar. Difor, så sant eg lever, seier Herren Gud: Fordi du har gjort heilagdomen min urein med alle dei motbydelege og avskyelege gudane dine, skal eg òg bruka rakekniven. Eg vil ikkje visa medkjensle og ikkje spara deg.

Esek 4, 4-6 Kristus oppfylte teikna

Profeten Esekiel var ikkje Messias. Likevel ser me skuggen av Jesus når Gud talar til han. «Menneskeson», kallar Gud profeten. Det same namnet gav Jesus seg sjølv. Og Esekiel får i oppdrag å «bere folkets misgjerningar».  Mange stader i Det gamle testamentet talar Gud til folket gjennom teikn. Noah fekk regnbogeteiknet. Moses gjorde mange teikn. Og profetane etter Moses fekk teikn frå Gud som understrekte deira fullmakt frå Herren.

Teikna som profetane gjorde, var følgde av gudsord. Det var Ordet som var viktig, ikkje teikna i seg sjølve. Esekiel fekk nok åtgaum og åtte vyrdnad mellom folket. Etter Herrens bod skulle han gjere symbolhandlingar som eit varsel for folket. Men Gud forklarer meininga med teikna. Dei skulle tene til å vekkje israelsfolket og å få dei til å sjå sin rette stand i høve til Gud.

Gud er den same i vår tid som i Esekiels tid. Også bodskapen er den same. Me ser kan hende ikkje så tidt mektige gjerningar, slike som profetane kunne vise fram. Men me har føremonen av å sjå Gud i lys av Kristi frelsesverk. Medan Esekiels sonoffer berre var eit teikn – ei preike – var Kristi offerdød den sanne forsoninga mellom Gud og menneske. Av Kristi frelsesverk ser me at Gud er ein kjærleg, nådefull og allmektig Gud. Og skulle me framleis ha vondt for å sjå Guds nåde, sender Gud sin Heilage Ande for å verke tru i hjarto. I staden for profetar og teikn har me Guds Ande. Lat oss takke Gud for at me i glimt får ane Kristi soningsverk for våre synder. Og lat oss halde Ordet om Guds frelse og nåde høgt mellom oss, slik Esekiel gjorde det.

Esekiel 4, 4-6

Legg deg så på venstre sida og legg Israels skuld over på den. Like mange dagar som du ligg slik, skal du bera skulda til israelittane.  Like mange år som dei har synda, like mange dagar lèt eg deg få, tre hundre og nitti dagar. Så lenge skal du bera Israels skuld.  Når du er ferdig med desse dagane, skal du leggja deg att, no på høgre sida, og bera skulda til Juda. I førti dagar, éin dag for kvart år, lèt eg deg bera henne.

Esek 3, 14-15 Ei tung teneste

Har du hatt ei tung teneste for Herren? Då kjenner du deg kan hende att i Esekiels lidingar. "Beisk og oppøst", seier Esekiel om seg sjølv. Så blei han sitjande "lamslegen" i sju dagar. Det kan vere mange som stundom har kjent seg "beiske og oppøste", kan hende også "lamslegne", anten ein har stått i organisert kristeleg verksemd eller berre er ein kristen i kvardagen.

Dette kan skuldast to ting, og ein lyt tenkje grundig igjennom forskjellen: Av og til går me utanom Guds plan, eller me går føre Gud i arbeidet. Dette er eit utslag av overmot og mangel på andeleg dømekraft og mognad. Eller så er oppgåva stor og vanskeleg, slik Esekiel fekk røyne. Men det skuldast berre at Gud har mykje Han vil ha utretta. Korleis kan me kjenne skilnaden?

Svaret finn me i vers 14, der Esekiel vitnar om at "Herrens hand var over meg med styrke". Står me i sanning i Herrens teneste og i Herrens kall, vil Han sjølv verne oss med si hand og gje oss styrke, sjølv om motbakkane skulle vere aldri så bratte.

Esek 3, 14-15
Ånda lyfte meg opp og tok tak i meg, eg fór av stad, beisk og oppøst, og Herrens hand var over meg med styrke. Eg kom til dei bortførte i Tel-Abib, dei som budde attmed Kebar-elva og heldt til der. Og der sat eg hos dei i sju dagar, heilt lamslegen.

Esekiel 1,28 - 2,2 Menneske, reis deg opp

«Menneske! Reis deg opp, så skal eg tala med deg.» Me høyrer her om kor vennleg Gud taler til det einskilde mennesket. Reis deg opp, sa Han til profeten Esekiel. Med det meinte Han: Du gjer rett i å ære og tilbe meg. Men reis deg nå opp. Eg ønskjer meir enn at du underkastar deg og audmjukar deg. Reis deg opp: Du treng ikkje gje opp di sjølvrespekt eller sjølvakting fordi om du tener Meg og heidrar Meg. Stå opp, så eg kan tale med deg. Eg har noko å seie deg. Eg tek deg på alvor. Eg har høge tankar om deg og store tankar for deg.

Slik taler Gud til den einskilde av oss i dag også. Kvar dag og kvar gong me høyrer Guds Ord forkynt. Likevel er det ikkje alltid så lett å reise seg opp frå støvet når Gud kallar. Kan hende kjenner me skam for Guds åsyn. Kan hende ser me alt for tydeleg det me vantar i lys av Guds lov og bodord. Kan hende kjenner me otte for Gud, me stoler ikkje heilt på Han og veit ikkje heilt om me tør høyre det han har å seie oss.

Esekiel skildrar det som skjedde han: "Då han tala til meg, kom det ånd i meg. Ho reiste meg opp på føtene, og eg kunne høyra han som tala til meg." Guds Ande kom til Esekiel og gav han frimod til å reise seg opp og lytte til Guds tale. Det er rett og sant at me ikkje kan bli ståande framfor Guds åsyn i vår eiga kraft. Men Den Heilage Anden gjev oss tru, frimod, hug og trong til å lytte etter Guds røyst. Og den røysta me høyrer, er full av kjærleik, nåde og venleik. Ingen andre stader får me høyre slik vennleg tale som frå Guds munn.

Esekiel 1,28 - 2,2
Lysglansen såg ut som bogen i skya ein regnvêrsdag. Det var dette Herrens herlegdom likna, slik såg han ut. Då eg fekk sjå det, kasta eg meg ned med andletet mot jorda, og eg høyrde røysta til ein som tala. Han sa til meg: «Menneske! Reis deg opp, så skal eg tala med deg.»  Då han tala til meg, kom det ånd i meg. Ho reiste meg opp på føtene, og eg kunne høyra han som tala til meg.

Esek 1,1 Syn av Gud

Då Gud såg at menneske-ætta trong ein frelsar, sende Han Jesus. Då Gud såg at isrelsfolket var i ferd med å gå til grunne - andeleg og som folk, sende Han profeten Esekiel. Jesu underverk, Hans forkynning, Hans oppstode og himmelfart skjedde i ei lagnadstid i soga til menneska. Gud vann over djevel, død og helvete - ein gong for alle - for at alle som vil, skal ha tilgang til Guds evige himmelrike. Det er i det same lyset me lyt sjå Esekiel sitt syn og teneste som profet.

Esekiel verka i ei lagnadstid for israelsfolket. Moralsk forfall og avgudsdyrking hadde ført dei langt bort frå Herren. Liksom Adam og Eva blei vist bort frå Edens hage, var Israel i ferd med å bli utvist av det lova landet. For å vekkje folket og for å berge i alle fall nokon av dei, kjem Gud nær. Han vel seg ut ein profet, Esekiel, og syner seg for han. Dette er eit mektig syn, som Esekiel ikkje kan gløyme. Synet gjev profeten kraft til å stå i den harde tenesta Herren har kalt han til.

Me kan tenkje på Moses og den brennande tornebusken, på Peter, Jakob og Johannes på fjellet og på Paulus' møte med den oppstandne Jesus på vegen til Damaskus.  I viktige vegskil i bibelsoga kjem Gud kloss innpå menneska, Han gjev dei syn av si kraft og sin velde. Han gjev menneska eit bilete av Himmelen. Slik verkar Gud også i våre liv. Då me treng Han mest, er Han nærast. Det kan mange røynde kristne stadfeste. Men for å sjå Han, må me kjenne Han. Det gjer me ved å bruke Guds Ord kvar dag. Jesus seier: "Mine sauer høyrer mi røyst, eg kjenner dei, og dei følgjer meg. Og eg gjev dei evig liv; dei skal ikkje i all æve gå tapt, og ingen skal riva dei ut av mi hand " (Joh 10, 27-28).

Esek 1, 1:
Eg såg syn av Gud

1 Kong 22, 7-9 Når Guds Ord dømer oss

Det hender at me ikkje likar det Gud seier om oss i sitt Ord. Då må me vere på vakt! Slangen i Paradis talte til kvinna og spurte: "Har Gud verkeleg sagt...?" Dermed åt Eva og Adam frukta på treet. Det endte med at dei måtte ut frå Edens hage. Når me ryggar unna for ord i Bibelen, kan me rekne med at sjelefienden er ute for å prøve oss. Guds Ande arbeider på ein heilt annan måte. Guds Ande hjelper oss til å tru Ordet (Joh 14,26; Joh 15,26; 2 Pet 1,21). Men fienden vil helst at me skal tvile. Og skulle me likevel tru, er kjødet veikt og snart til å falle i freisting. Kvar dag møter me dette. Menneskenaturen står Guds Ord imot.

Var det ikkje for Guds nåde, var det ingen som kunne kalle seg ein kristen eller eige vona om eit evig liv i Paradis. Det hadde ikkje vore noka kyrkje der Guds ord blir preikt eller dåp og nattverd halde i hevd. Og me måtte ha slite med vondt samvit og otte like fullt. For Lova står skriven i hjarta til kvart menneske. Det er berre evangeliet om Guds nådefulle kjærleik som må takast imot gjennom Jesus - mellommannen, som har lagt til det me sjølve manglar til frelse og forsoning.

Difor lyt me tenkje oss om før me vender ryggen til Guds Ord. Skulle det hende at Guds Ord dømmer tankane, orda eller gjerningane våre, så er det sanninga om oss. Då skal me i staden gjere bot og vende om. For Gud vil ha oss saman med seg i Paradis. Og Guds Ande vil gje oss eit audmjukt hjarta og eit botferdig sinn, slik at me kan ta imot Guds råd og rette oss etter dei. "For menneske er det umogleg, men ikkje for Gud. Alt er mogleg for Gud" (Mark 10,27).

1 Kong 22, 7-9
Men Josjafat sa: «Er det ingen annan av Herrens profetar her som vi òg kunne spørja?» Israels-kongen svara: «Det finst endå ein som vi kunne få til å spørja Herren. Men eg hatar han, for han profeterer aldri noko godt om meg, berre vondt. Det er Mika, son til Jimla.» Josjafat sa: «Kongen skulle ikkje tala så!»  Då ropa Israels-kongen på ein av hoffmennene og sa: «Skund deg og hent Mika, son til Jimla!»

1 Kong 21, 25-29 Gud miskunnar ein syndar som vender om

Me høyrer i dette kapitlet om korleis kongen og dronninga misbrukte makta si til å rane til seg det som ikkje var deira. Ubunde av tidsalder, omstende, kultur eller religion var framferda deira umoralsk og grufull. Så langt var israelsfolket falle frå Herren sin Gud. Og dei fremste i folket gjekk føre i avgudsdyrking og synd.

Men Gud sende profetar til å tale kongane imot og minte dei om Guds bud og vilje. Stundom sa profetane fram domsord om Guds straffedom for dei som ringeakta Han. Då profeten Elia kunngjorde for kong Ahab at kongsætta ville døy ut med han, trega kongen og gjorde bot for Herren. Han kledde seg i sørgedrakt og fasta. Gud såg at angeren var oppriktig og sann. Då gjorde Gud om sitt råd. Ulukka ville ikkje kome i Ahabs tid.

Lova i forteljinga om Ahab og Jesabel er at menneska ikkje skal ha andre gudar enn Han. Evangeliet er at Gud såg i nåde til Ahab når kongen gjorde bot og av hjarta trega sine synder. Dette er lærestykket frå denne teksten: Me skal elske Herren vår Gud av heile vårt hjarta, av heile vår sjel og av alt vårt vit. Og me skal elske nesten som oss sjølv. Likevel hender det at me mislukkast. Då skal me vende om til Gud i anger og bot. Og Gud vil sjå i nåde til oss og la oss sleppe straffa. Paulus seier det slik: Men no er de vaska reine, de har vorte helga, de er gjorde rettferdige i Herren Jesu Kristi namn og i vår Guds Ande (1 Kor 6,11). Soleis blei Ahab vaska rein frå si synd.

1 Kong 21, 25-29
Aldri har det vore ein slik konge som Ahab. Han selde seg til å gjera det som var vondt i Herrens auge, fordi Jesabel, kona hans, lokka han til det. Men det styggaste var at han følgde avgudane, heilt og fullt som amorittane hadde gjort, dei som Herren hadde drive bort for israelittane.  Då Ahab høyrde kva Elia sa, reiv han sund kleda sine, batt sekkestrie om kroppen og fasta. Han sov i sekkestrien og gjekk stilt omkring. Då kom Herrens ord til Elia frå Tisjbe: «Har du sett at Ahab har audmjuka seg for meg? Fordi han audmjuka seg, vil eg ikkje la ulukka koma i hans tid. Men i tida til son hans vil eg la ulukka koma over hans hus.»

1 Kong 20,13 Herren skal strida for dykk

Det gamle testamenter er fullt av slag og krigar. Ofte lovar Gud siger til Israels og Judas kongar. Eller tap. Me høyrer tidt at mange fell i desse krigane. I det nye testamentet lærer me å vende det andre kinnet til. Her ser me to sider av Guds rike. Den eine er Guds kamp mot synd, djevel og død. Den andre er den kristne si heilaggjering i Guds Ande. Begge delar er sanne. Og begge delar er like mykje røyndommar nå som før.

Gud kjempar kvar dag ein kamp mot Djevelen. Denne kampen vil Gud vinne den siste dagen. Hadde ikkje Gud stått med oss i denne kampen mot freisting, synd, sjukdom og død, ville ingen blitt frelst, og det hadde ikkje vore noka kyrkje på jord. Men Gud slåsst for oss. Jesus gjekk inn i denne striden og gav livet for oss. Så me kan vere trygge på utfallet. Samstundes kjenner me kvar dag korleis vår fiende herjar, sparkar og slår.

Me kan lite gjere i dette oppgjeret mellom Det gode og Det onde. Men me kan be Guds Ande gje oss styrke til å bli ståande når kampgnyen blir for sterk eller fienden overmannar oss. Moses talte slik til israelsfolket då dei stod andsynes ein stor fare: "Herren skal strida for dykk, og de skal vera stille" (2 Mos 14, 14).  Sjølve striden tek Herren seg av. Og då Jesus stod opp av grava påskedag, var sigeren vunnen ein gong for alle. I Himmelen skal me få oppleve den freden me ikkje fekk her på jord.

1 Kong 20,13 
Då gjekk ein profet fram for Ahab, kongen i Israel, og sa:
          «Så seier Herren:
          Ser du denne store flokken?
          I dag gjev eg han i dine hender,
          og du skal sanna at eg er Herren.»

1 Kong 19, 3-8 Gud er med oss

Profeten Elia er ein av dei store heltane i bibelsoga. Han forkynte Guds ord i ei tid då israelsfolket og kongane deira hadde gløymt sin Gud, den eine sanne Gud. I det ytre kunne det sjå ut til at heidenskapen skulle bli einerådande på jorda. Det var ei lagnadstung tid for Guds kyrkje og Guds freleseverk, kunne me tenkje. Men Herren var like sterk i Elias tid som då Han skapte jorda eller reiste Kristus opp frå dei daude. Me må aldri tenkje at Gud ikkje har styringa eller all makt i Himmel og på jord. Det fekk Elia sanne.

Då profeten Elia var på flukt frå forfølgjarane sine, sat ute i ørkenen og berre ønskte å døy, kom Gud til han. Englar bar fram mat og drikke og talte vennleg til han. Styrkt av denne himmelkosten gjekk profeten etterpå i førti døger. Då han kom til fjellet Horeb, fekk han tale med Gud sjølv. Så blei Elia send for å utføre fleire store oppgåver for Herren. Tenesta var ikkje slutt, og Gud skulle gjere fleire storverk gjennom Elia.

Det skjer nokon gonger at den kristne ikkje ser Guds hand i livet sitt. Det kan vere bratte motbakkar som aldri synest ta slutt. Eller mørke dalar der sola aldri tykkjest skine. Eller bøner me ikkje får svar på. Men forteljinga om Elias viser oss at Gud er den same. Det er ikkje vår synskrins eller  tru eller kjensler det står på. Gud veit kva Han vil, og Han gjennomfører det Han har sett seg føre. "Jesus Kristus er i går og i dag den same, ja, til evig tid" (Hebr 13,8).

1 Kong 19, 3-8
Då vart Elia redd og skunda seg av stad for å berga livet. Han kom til Beer-Sjeba, som ligg i Juda. Der lét han tenesteguten sin bli att. Sjølv gjekk han ei dagsreise ut i ørkenen. Han kom til ein gyvelbusk, sette seg under han og bad om å få døy. «No er det nok, Herre!» sa han. «Ta livet mitt! For eg er ikkje betre enn fedrane mine.» Så la han seg ned og sovna der under gyvelbusken. I det same rørte ein engel ved han og sa: «Stå opp og et!»  Og då han såg seg om, fekk han auge på ein brødleiv, baka på glødande steinar, og ei krukke med vatn ved hovudet sitt. Han åt og drakk og la seg att.  Men Herrens engel kom ein gong til, rørte ved han og sa: «Stå opp og et! Elles blir vegen for lang for deg.»  Då stod han opp og åt og drakk. Og styrkt av maten gjekk han førti dagar og førti netter til han kom til Guds-fjellet, Horeb.

1 Kong 18, 27-29 Å gå rundt det rette alteret

Herrens profet Elia og Baal-profetane bygde kvart sitt alter. Ball-profetane brukte mesteparten av dagen på å påkalle guden sin. Ingenting skjedde. Men då Elia ropte til Gud: "Herre, svar meg!", for eld frå himmelen og brente opp både offerkjøtet, veden og vatnet dei hadde aust oppå. Folket kasta seg ned med anletet mot bakken fordi dei skjønte at Herren er Gud.

For mennesket er det om å gjere å gå rundt det rette alteret. Tidt let me oss leie rundt andre gudealter. Men der går me forgjeves. Me kastar bort tid og krefter me kunne nytta til betre ting. I verste fall gløymer me heilt Guds alter og tilbedinga der. Me blir avgudsdyrkarar. Om ikkje til Baal, så til alt anna som dreg oss bort frå Guds rike. Det er nok av freistingar og avleiiingar som kan føre den kristne vill, er han ikkje på vakt.

Ved Guds alter går det slik til: Me vender oss til Gud i bøn, og Han svarer. Korleis svarer Han, seier du? Ved å sende Son sin, Jesus Kristus, til jorda som heimsens frelsar. Ved å sende sin Ande til alle som vil vere Guds born, for å skape tru i hjarto deira og minne dei om Guds vilje. Ved å kalle sanne profetar, prestar og predikantar til å trøyste og rettleiie menneske som søkjer fred med Gud. Men me må halde oss til det rette alteret. Då vil Gud sende eld også inn i våre liv.

1 Kong 18, 27-29
Då det hadde vorte middag, hånte Elia dei og sa: «Rop høgare! Han er då gud. Han er vel fallen i tankar, eller han har gått avsides eller er ute på reise. Kanskje han søv og må vakna.» Så ropa dei endå høgare og rispa seg med sverd og spyd, som dei hadde for vane, til blodet rann nedover dei. Då det leid over middag, tok dei til å tala over seg. Slik heldt dei på til den tid grødeofferet blir bore fram. Men det kom ikkje ein lyd; det var ingen som svara og ingen som ensa dei.

1 Kong 17, 5-6 Å leve i tru på Gud

I det ytre er det det ikkje mykje som skil gudfryktige frå vantru menneske. Helst kan det tykkjast at vantru folk blir meir velsigna enn gudfryktige.  Profeten Elias var lydig mot Gud og gjekk med domsord til folket og kongen. Så bad Gud han røme ut i øydemarka. Der skulle han bu. Likeleis var det med enkja i Sarepta. Ho var så fattig at ho tenkte at ho og sonen snart kom til å døy. Men både Elias og enkja var gudelege menneske, langt komne i kjennskap og kjærleik til Gud. Likevel var liva deira fulle av sorg, strev og otte

Slik er det kan hende med mange truande menneske. Gud gjev dei motgang og trengsler. Tidt har den kristne vondt for å skjøne korfor han skal bere så tungt. Stundom er det jamvel slik at dess meir den kristne lever etter Guds kall og bod, dess brattare synest bakken og dess lengre vegen. Dess hardare motbøren og dess større forsakingane

Det kan vere ei trøyst for den truande å lese desse versa om Elias i øydemarka og om enkja i Sarepta. Til Elias sende Gud ramnar med mat morgon og kveld. Det var eit under og eit teikn for Elias om Guds omsut og allmakt. Og den gudfryktige enkja fekk oppleve at mjølkrukka aldri blei tom, og at sonen hennar blei vekt opp av daude. « Søk først Guds rike og hans rettferd, så skal de få alt det andre i tillegg», seier Jesus i Bergpreika (Matt 6,33). Det galdt Elias og den fattige enkja. Det løftet gjeld oss og.

1 Kong 17, 5-6

 Så gjekk han og gjorde som Herren hadde sagt. Han gjekk til bekken Kerit, aust for Jordan, og slo seg ned der. Ramnane kom til han med brød og kjøt kvar morgon, og med brød og kjøt kvar kveld, og han drakk av bekken.

1 Kong 16, 31-33 Med Gud som Herre

Gud krev at me held oss til Han og berre til Han. Gud krev at me lyder boda Hans, og berre boda Hans. Den som vil gå sine eigne vegar, takkar nei til Gud som Far og Herre. Og den som vil ha Gud til Far og Herre, han må halde seg til Gud og leve etter Hans bod. Du skal elska Herren din Gud av heile ditt hjarte og av heile di sjel og av alt ditt vit og av all di makt.’ Og: ‘ Du skal elska nesten din som deg sjølv.’  (Mark 12, 30-31)

Den kristne lever i verda og er utsett for mange inntrykk og freistingar. Mykje av det som omgjev den kristne, trugar med å føre han bort frå Gud. Sjølv ting som er meint i teneste for det gode, kan føre til fall og nederlag. Men Gud er ein sann og heilag Gud. Det er difor han er Gud. I motsetnad til vaklevorne menneske pyntar ikkje Gud på sanninga. Den som ligg i synd, kan ikkje samstundes ha samfunn med Gud. Den som vil til Himmelen, kan ikkje stå med eitt bein i verda. Den som vil ha Gud til Far, kan ikkje halde djevlelen i handa.

Det var difor Gud baud å utrydde dei heidenske folkeslaga i Israel. Det var difor Han sende profetar for å vekkje opp folket og kongane deira. Og det var difor Han til slutt gav seg sjølv til soning for syndene våre.

Sjølv me som reknar med Jesu frelsesverk, maktar ikkje å elske Gud av heile vårt hjarte og heile vår sjel eller å elske vår neste som oss sjølv. Men me har Jesus - Guds eige offerlam. I Jesus reknar Gud oss som reine og lytelause, som heilage og som sine born. Og me som tek imot denne nåden, kan kalle Gud for far og rekne Han som vår Herre. Og ein dag skal me få kle oss i kvite klede og prise Gud i lovsangskoret. Då er det slutt på vakling og vingling, på fall og nederlag. Då skal me få kvile i Guds Paradis til evig tid.

1 Kong 16, 31-33
Han gifte seg òg med Jesabel, dotter til Etbaal, sidonarkongen, og gav seg til å dyrka Baal og tilbe han. I det Baal-tempelet han bygde i Samaria, reiste han eit altar for Baal. Ahab fekk òg laga ein Asjera-påle, og han heldt fram med å gjera Herren, Israels Gud, rasande. Han bar seg verre åt enn nokon av dei som hadde vore kongar i Israel før han.

1 Kong 15, 27-29 Ufred og avgudsdyrking

Me får eit innblikk i forfallet til israelsfolket. Det stolte folket som ved Guds makt var fridd ut av Egypt, som var gjeve dei tid bodorda, som hadde fått leiarar som Moses og kongar som David og Salomon og som var gjeve det lova landet til odel og eie, var falle i frå Gud og låg i krig med seg sjølv.

Det var i denne mørke tida at profetane stod fram. Og til slutt kom Kristus sjølv med nådehelsing og frelse til alle menneske - ikkje berre til israelittane, men til heile verda. Ikkje berre til si samtid, men til alle som hadde levd og til alle som vil leve etter Han. Konge og frelsar til evig tid.

Dette er ei stor trøyst. Det hender me er i slekt med dei onde og trulause israelittane i Første kongebok. Sjølv om me har høyrt om Kristus og sett Hans frelsesverk, gjer me det som er ondt i Guds auga. Me ligg i strid med vår neste og med Gud. Vona er at Kristus blei gjeven for all verdsens synder, også for våre. Så tidt som me vender oss til Han i anger og bot, vil Han atter rekne oss som sine brør og Guds born, arvingar til Himmelriket. Mørkret er ikkje evig, og det er ikkje siste haldeplass. Kristus er sterkare. Og Han vann siger i vår stad. "Men dersom vi sannar syndene våre, er han trufast og rettferdig, så han tilgjev oss syndene og reinsar oss for all urettferd" (1 Joh 1,9).


1 Kong 15, 27-29

Basja, son til Ahia av Jissakar-stammen, fekk i stand ei samansverjing mot Nadab og slo han i hel ved Gibbeton, ein by som høyrde filistrane til. Det hende medan Nadab og alle israelittane heldt byen kringsett. Det var i tredje styringsåret til Juda-kongen Asa at Basja drap Nadab og vart konge etter han. Då han hadde vorte konge, slo han i hel heile Jeroboams hus. Han lét ikkje ei levande sjel vera att av kongsætta, men rydda henne heilt ut.

1 Kong 13, 26 Guds ord er det einaste som ber

Dette er er eit av dei merkelagste kapitla i Bibelen. Me høyrer om profetiar som blir uttalte og om profetiar som går i oppfylling. Me høyrer om profetar som får ord frå Gud og om profetar som ljuger til einannan. Me høyrer om mirakel og om kongar som blir straffa av Gud, får hjelp av Gud og så gløymer Gud.

Det kan vere mange botnar i alt dette. For meg er lærdommen denne: Me kan ikkje byggje på ord frå store predikantar og profetar. Me kan ikkje leggje til grunn mirakel og store gjerningar. Og me kan ikkje satse på at Gud gjennom tukt eller velsigningar får oss på rett veg. Alt dette er sandgrunn.

Den namnlause gudsmannen me høyrer om i teksten, verka under, talte profetisk og var eit vitne for folket så lenge han heldt seg til Guds ord. Då han følgde med den gamle profeten, sjølv om Gud hadde bydd han det motsatte, måtte han døy. Me blir minna på at Guds Ord står fast. Så lenge me held oss til det, står me i ein stor samanheng. Når me vik frå Guds Ord, går me i fare. Underverk og profetiar, stormenn og predikantar er lunefulle vegleiarar. Guds Ord er det einaste som ber kva som enn hender oss.

I sitt første brev til korintarane skriv Paulus: For jødar spør etter teikn, og grekarar søkjer visdom,  men vi forkynner ein krossfest Kristus. Han er ein snublestein for jødar og ein dårskap for heidningar.  Men for dei som er kalla, både jødar og grekarar, er Kristus Guds kraft og Guds visdom. For Guds dårskap er visare enn menneske, og Guds veikskap er sterkare enn menneske.

1 Kong 13, 26
Då profeten som hadde fått mannen med seg heim frå vegen, fekk høyra det, sa han: «Det er den gudsmannen som trassa Herrens ord. Difor lét Herren løva ta han, og ho har rive han i hel, etter det ordet Herren hadde tala til han.»

1 Kong 14, 8-9 Du gjorde berre det som var rett

Kong David synda grovt. Han braut det femte, det sjette og det tiande bodordet då han tok Batseba frå Uria, sende Uria i krigen for å døy og så gifta seg med Batseba. Seinare i livet blei David freista til å halde folketeteljing for å få stadfesta si makt og sin styrke, sjølv om det var imot Guds vilje.

Likevel seier Gud gjennom profeten Ahia at kong David "... heldt boda mine og følgde meg av heile sitt hjarte, så han berre gjorde det som rett var i mine auge". Dette slår imot oss når me les denne teksten. Korleis kunne Gud seie om drapsmannen og kvinnestelaren, den forfengelege kong David, at han berre gjorde det som rett var i Guds auge?

Truleg finn me svaret i Jonannes' første brev: "Men dersom vi sannar syndene våre, er han trufast og rettferdig, så han tilgjev oss syndene og reinsar oss for all urettferd" (1 Joh 1,9). Kvar gong David synda, angra han djupt. Han gjorde bot og vedgjekk syndene sine for Gud. Dermed heldt Gud han for rettferdig. Kristi blod galdt både fram og tilbake i tid. Det vaska også kong David rein for synd. 

Dette er ei stor trøyst for oss. Me er ikkje betre enn kong David eller kong Jeroboam. Likevel ser Gud oss som heilage og reine dersom me av hjarta sannar syndene våre og gjer bot. Også om deg vil Gud då seie: Du heldt boda mine og følgde meg av heile ditt hjarte. Du gjorde berre det som var rett i mine auge. Dette er kjerna i den kristne bodskapen. Må Den Heilage Ande hjelpe oss til å tru det og setje vår lit til det kvar dag så lenge me lever.

1 Kong 14, 8-9
Eg reiv riket frå Davids hus og gav det til deg. Men du har ikkje vore som David, tenaren min. Han heldt boda mine og følgde meg av heile sitt hjarte, så han berre gjorde det som rett var i mine auge. Men du har bore deg verre åt enn alle dei som var før deg. Du har gått bort og laga deg andre gudar og støypte gudebilete. Slik har du gjort meg rasande. Du har vendt meg ryggen. 

1 Kong 12, 12-14 Guds svar på våre bøner

Folket levde under harde kår. Dei kom til kong Rehabeam og bad han lette børa for dei. Etter nokre dagar svarte kongen: "Nei, de skal få tyngre bører å bere!"

Også på Jesu tid levde jødefolket under hardt styre. Mange håpte at Jesus skulle setje dei fri frå romar-åket. Nokon få såg lengre og bad i staden Jesus om å bli frelst frå trelldom under synd, død og djevel.

Både med kong Rehabeam og med Jesus måtte folket vente i tre lagnadstunge dagar før svaret kom. Rehabeam var, liksom Jesus, av kong Davids ætt. Rehabeam var soneson. Jesus var etterkomar i førtiandre ledd på Josefs side, og kan hende også på mor si, Marias. Det var derfor Jesus blei fødd i Betlehem, i Davids stad.

Men Rehabeam var ikkje Messias, frelsaren som skulle kome i Davids ætteline. Det blei klart då Rehabeam gav eit hard svar til folket. Guds løfte til David (2 Sam 7, 12-19) peikte på Jesus. Då Jesus stod opp frå grava tredje dagen, var det svaret på lengslane og bønene til jødefolket: Då blei det stadfest at Jesus er Guds son, frelsaren, Messias. Med Jesu oppstode, stadfesta Gud at Han er ein kjærlig Gud som ser til verda, at Han er ein nådig Gud som tilgjev syndarar, at Han er sterkare enn synd, død og djevel.

I dagane fram til sin himmelfart talte Jesus mange vennlege ord: "Kvifor græt du, kvinne?". "Fred vere med dykk!". "Kom og et!".  Og Han bad Peter fø lamma Hans, det vil seie ha omsut for den unge kyrkjelyden. Slik held Gud fram med å tale med oss i dag. Me kan rette vår von, våre lengslar og bøner i mange retningar. Men i spørsmålet om frelse, evig liv og fred med Gud, skal me søkje berre Gud. Det er Han som sit med all makt. Og Han svarar med vennlege ord. Alltid.

1 Kong 12, 12-14
Tredje dagen kom Jeroboam og heile folket til Rehabeam, slik som kongen hadde bede dei om då han sa: «Kom hit att til meg om tre dagar!»  Kongen gav dei no eit hardt svar. Han brydde seg ikkje om rådet dei gamle hadde gjeve han, og svara slik dei unge hadde rådd han til: «Far min la eit tungt åk på dykk, eg skal gjera det endå tyngre. Far min tukta dykk med sveper, eg skal tukta dykk med piggreimar.»

1 Kong 12, 32-33 Kongane fell frå

Då israelsfolket stod på høgda av si makt og sitt velde, med tempelbygging, profetord og kongar som David og Salomo, ser me at dei likevel søkjer til avgdsdyrking og ondskap. Me ser gjennom heile Det gamle testamentet - frå Adam og Eva til Abraham og patriarkane, frå Moses og Josva til kongane David og Salomo - kor tolmodig Gud arbeider med folket Han har valt seg ut. Men gong på gong sviktar folket og vender seg mot Gud.

Me kan ergre seg over denne dårskapen. Men eit kristent menneske kan kjenne seg att i dette. Kor ofte har me ikkje høyrt evangeliet om Guds frelse, men likevel syndar me. Kor godt veit me ikkje at Jesus Kristus døydde for vår skuld, men likevel ringeaktar me hans frelsesverk ved å springe etter pengar, jage etter det som er usunt eller urett og ved å setje oss sjølve framfor andre. I røynda er det med oss som med israelsfolket i tida til kong David og kong Salomo. Og som med jødane på Jesu tid. Trass i at Gud så rikeleg og kvar dag syner seg og si velsigning for alle som vil sjå, skeiner me ut i avgudsdyrking og vantru. I Lukas-evangeliets sekstande kapittel seier Abraham til den rike mannen i dødsriket: "Høyrer dei ikkje på Moses og profetane, så vil dei heller ikkje la seg overtyda om nokon står opp frå dei døde." Det er som om det er uråd for eit menneske å ha fred med Gud.

Det er då me lyt takke Gud for at frelsa ikkje er bygd på oss, vår tru eller våre gjerningar. Frelsa byggjer på Guds nåde, på Guds kjærleik til oss og på Jesu soningsverk på korset. Det finst frelse å få for alle som vil ta imot - ubunde av vår tvil, vantru eller vandel. Det er dette som er det kristne evangeliet.


1 Kong 12, 32-33 
Den femtande dagen i den åttande månaden heldt Jeroboam ein fest slik som den store festen som blir feira i Juda, og han bar fram offer på altaret. Dette gjorde han i Betel: Han ofra til kalvane han hadde laga, og sette prestar frå offerhaugane som han hadde bygd opp, til å gjera teneste i Betel. Offeret bar han fram på altaret han hadde bygd i Betel. Det var den femtande dagen i den åttande månaden, ein dag han hadde valt etter eige hovud. Då lét han israelittane halda høgtid, og sjølv steig han opp til altaret for å tenna offerelden.

1 Kong 11,1-4 Salomos fall

Den store kong Salomo blei avgudsdyrkar. Israels konge, som bygde tempelet i Jerusalem, vende hjarta til andre gudar. Mannen som Gud hadde synt seg for to gonger, miste trua på Gud.

Det er ei skremmande forteljing. Me ser at ein mann som Gud velsigna så rikt som Salomo, i sin alderdom syndar og kjem på avstand frå Gud. Korleis skal det då gå med oss, som ikkje har fått slike openberringar eller nådegåver? Me ser endå ein gong kor lett det er for eit menneske i høg stilling å falle frå. Rikdom, makt og ære fører oss i freisting. Bibelen minner oss på at armod, sorg og sakn kan vere ei betre krybbe for trua enn sølv og gull.

I Bergpreika i Matteus-evangeliets sjette kapittel taler Jesus om dette. Han seier: "Søk først Guds rike og hans rettferd, så skal de få alt det andre i tillegg." Løyndommen er å søkje Guds rike først, å halde augo fast  på Jesus Kristus, Guds offerlam og vår frelsar. Då blir me verande i tempelet, i samfunn med Gud, der me er skapte til å vere. Då vil Gud verne oss mot ondskap og synd. Han vil gje oss glede, trøyst og fred - og alt anna me treng i tillegg.

1 Kong 11,1-4

Kong Salomo elska mange framande kvinner forutan dotter til farao. Det var kvinner frå Moab, Ammon, Edom, Sidon og hetittlandet. Dei høyrde til dei folka Herren hadde tala om då han sa til israelittane: «De skal ikkje blanda dykk med dei, og dei ikkje med dykk. Elles kjem dei til å venda hjartet dykkar til gudane sine.» Det var desse kvinnene Salomo heldt seg til og elska. Han hadde sju hundre koner med fyrsteleg rang og tre hundre følgjekoner, og dei førte hjartet hans på avvegar. Det var då Salomo vart gammal at konene hans fekk vendt hjartet hans til andre gudar. Hjartet hans var ikkje lenger heilt med Herren hans Gud, slik hjartet til David, far hans, hadde vore.

1 Kong 10, 4-9 Frelse gjennom dårskap

Den store kong Salomo er eit motstykke til Kristus. Til kong Salomo kom dronninga av Saba og andre mektige menn og herskarar. Dei hadde høyrt om hans visdom og rikdom og om tempelet og slottet kong Salomo hadde bygd i Jerusalem. Dei brakte dyre gåver til kongen. Soleis minner desse høge gjestene oss om vismennene som vitja Jesus-barnet i Betlehem. Men der sluttar også likskapen.

Det var visdom og rikdom som fekk folk til å flokke seg om kong Salomo. Salomos rikdom og nådegåver var eit stort vitnesbyrd om Israels Gud. Av orda til dronninga av Saba skjønar me at ho forstod samanhengen. Men kong Salomo kunne ikkje frelse sine gjester med sin visdom og rikskap, like lite som menneskeleg makt og djupsinn kan frelse menneske i dag.

Gud hadde ein annan tanke for verda. Det var ikkje den rike kong Salomo som var frelsaren. Messias, Kristus, blei fødd i armod i ein stall, inn i ein fattig familie. Og den dag i dag er det Ordet om Guds nåde for syndarar som frelser. Det kan synast ringt og smått. Edle gjerningar, klok tale, framgang og velstand kan vere med og peike på Gud. Men frelsa får me ved å lytte til Guds ord. Og det evige liv får me i gåve. Og vissa og trua verkar Gud sjølv i våre hjarto gjennom sin Heilage Ande. Paulus seier det slik i sitt første brev til korintarane, kapittel éin: "For då verda ikkje nytta visdomen til å læra Gud å kjenna i hans visdom, då valde Gud å frelsa dei som trur, ved den dårskapen vi forkynner." 

1 Kong 10, 4-9
Då dronninga av Saba fekk sjå all visdomen til Salomo, huset han hadde bygd,  rettene på bordet hans, hoffmennene der dei sat, tenarane som varta opp, og kleda deira, munnskjenkane til kongen og brennoffera som han bar fram i Herrens hus, mista ho heilt pusten. Ho sa til kongen: «Så var det då sant, det eg høyrde heime i landet mitt om deg og visdomen din!  Eg trudde ikkje det dei fortalde, før eg kom og fekk sjå det med eigne auge. Men no ser eg at dei fortalde meg ikkje halvparten. Du er både visare og rikare enn eg har høyrt. Lukkelege er mennene dine, og lukkelege er desse tenarane, som alltid får stå hos deg og høyra visdomen din! Velsigna vere Herren din Gud, som hadde slik godvilje for deg at han sette deg på Israels kongsstol. Fordi Herren alltid har Israel kjær, har han sett deg til konge, så du skal fremja rett og rettferd.